Gökhan Yorgancıgil

Toy Story’nin senaryo sırları.

Senaryo analizi

Türk sinemasındaki yeri ne? Neden önemli bir film? Başarısının ardında yatan senaryo teknikleri neler? Yavuz Turgul sineması neden farklı?

Bütün zamanların en sevilen filmlerinden birinin senaryosunu masaya yatırıyoruz.

İnsanlığın o en eski zamanlarında, mesela bir kamp ateşinin etrafında toplanan meraklılara kim bilir ne öyküler anlatıldı. Hayal gücü tıpkı mide gibi… Boş kalmayı pek sevmiyor. Mesela o dönemlerde kuzey yarıkürede yaşayan eski insanlar, geceleri gökyüzünde parlak yedi nokta gördü, hayal gücüyle o noktaları nasıl birleştirdi nasıl olduysa ışıklı noktalar değil de bir ayı gördü. Bana sorsalar buna cezve derdim. Mesela bu noktalar bir yengece benziyor mu sizce? Ya da bu bir koç gibi mi görünüyor? Üstelik sadece bu kadar benzetmekle yetinmedi insanlar. Gökyüzündeki bu takımyıldızların doğum tarihimize göre karakterlerimizi hatta kaderimizi etkilediğine inandılar. Belki de bu sadece yaşadığımız evrenle aramızda bir bağ olduğunu hissetmemizle ilgiliydi. Kendimizi bir yabancı gibi hissetmeyi sevmiyorduk belki de. Her ne kadar bugün her yerde bulabileceğiniz zırva astrolojik yorumlar çok bir anlam ifade etmiyorsa da evrenin derinliklerine bakıp da kendimizi görme isteği, çok basit bir şey olmasa gerek. Bu isteğin altında yatan neydi?

Yazının olmadığı dönemlerde kim bilir ne hikayeler anlatıldı. Bir hikayeyi bir şekilde kaydetmek bir tür devrim olmalıydı. Belki yaşlılar itiraz ettiler o işe. Çünkü kaydedince her anlatılışında farklı dinleyicilerle elde edilecek o farklı tecrübe kaybolacak yerine daha mekanik belki de daha ruhsuz bir şey elde kalacaktı. Bugün mesela çok sevdiğiniz bir müzik grubunun konserine gittiğinizde hissettiklerinizle aynı konserin video kaydını izlemek arasında nasıl bir fark varsa belki öykülerin yazıya dökülmesi de böyle bir tür değer kaybı anlamına geliyordu. Öykülerin kolektif deneyim tarafı kayboluyordu. 

Toprak altından bugüne dek çıkanlar içinde yani bilebildiğimiz kadarıyla kayda geçirilmiş en eski öykü Gılgamış Destanı. Kil tabletlere çivi yazısıyla kaydedilmişti Gılgamış Destanı. Gılgamış adında yarı tanrı yarı insan bir kahramanın dostluk ve ölümsüzlük arayışı üzerine bir öykü. İçinde başka pek çok küçük öykü de var. Tahmin edebileceğiniz gibi bir kahramanın, yaşadığı sıradan ve rutin köyünden çıkıp o öyküye has “ejderhayı” öldürme hikayesi. Ama ölümsüzlük arayışı sonuçsuz kalıyor Gılgamış’ın. Yani kahramanımız öyküdeki her ejderhayı öldüremiyor. Bir trajedi yani. İnsanın trajedisi. İnsanlık hala ölümsüzlük arayışında. Şimdilerde bir insanın bilincini tamamen dijital bir ortama aktarıp ölümsüzlüğe nihayet kavuşabileceğine inanan çok insan var. Elektrikler kesilene ya da pil tükenene kadar!

Dünyanın bilinen ilk yazarı ise hemen hemen Gılgamış Destanı’nın kayda geçirildiği -belki biraz daha eski- tarihlerde yaşamış olan bir kadın. Enheduanna. Akkad kralı Sargon’un kızı olduğu söyleniyor ama bu biyolojik bir bağ mı yoksa onursal bir paye mi tam bilemiyoruz. Şiirler, dualar ve biraz da devlet işleriyle ilgili şiir formunda şeyler yazmış Enheduanna.

Yine bugünkü bulgulara göre tarihsel olarak, Hint metinlerini görüyoruz. Mezopotamya’daki antik öykülerde, tarih ile anlatı iç içe girmiş durumda. Mesela bir kralın hayat öyküsünü mü okuyoruz yoksa bir söylenceyi mi, anlamak güç. İç içe. Hindistan kökenli Vedalar da şiirle, dinsel metinlerle anlatının bir karışımı şeklinde. Yazılı anlatı örnekleri olarak daha sonraları karşımıza Homeros ve Hesiodos çıkıyor. Yani Antik Yunan. Antik Yunan’ı özel kılan şey, batı düşüncesinin analiz ve yöntem açısından temellerini atıyor oluşu -ya da en azından bugün öyle inanılıyor-. Örneğin Mezopotamya’da her şey tek bir anlatı içinde iç içeyken Antik Yunan’da felsefe ayrı, tarih metinleri ayrı, şiir ayrı ve tiyatro ayrı. Tabii unutmamak gerek, Gılgamış ile Homeros arasında neredeyse bin beş yüz yıl zaman farkı var. Buna rağmen Gılgamış ile Homeros’un meşhur Odysseus’u arasında şaşırtıcı benzerlikler mevcut.

Antik Yunan ile başlayan bu anlatı çağı, diğer sanatlarla birlikte klasik dönem olarak adlandırılıyor. Antik Yunan’ın ardından Roma İmparatorluğu ile birlikte bir süre daha devam eden klasik dönem, Roma’nın tarih sahnesinden silinişi ile son buluyor. Tabii bugün “klasik” terimini bu bahsettiğim dönemdeki eserlerle ortak özelliklere sahip çok daha yeni eserler için de kullanıyoruz. Aslında klasik anlatı derken daha çok tarihsel bir şeyden bahsediyormuş gibi olduk ama işin aslı öyle değil. Klasik anlatıyı aslında basit bir çerçeve içine alabiliriz, şöyle;

Klasik anlatıda; 

1. Nedensellik yasalarına uygunluk
2. Kapalı son
3. Doğrusal, yani hep ileri doğru akan bir zaman
4. Tek kahraman
5. Dış çatışma
6. Öykünün gerçekliği ile karakterlerin ilişkisinde tutarlılık
7. Etken kahraman
   
   vardır.

Anlatıya bu şekilde bakarsak klasik anlatı dediğimiz şeyin tarihsel bir süreçten ziyade, bugün de var olduğunu, hatta zamandan bağımsız olduğunu bile söyleyebiliriz. Ayrıca yine bu şekilde düşünerek bu işin batısının, doğusunun da olmadığını söyleyebiliriz. Yani klasik anlatıyı tanımlayan bu çerçeveye baktığımızda dünyadaki bütün kültürlere ait anlatıları kapsadığını, bütün mitolojilerle ve dinlerle de “bu bağlamda” barışık olduğunu iddia edebiliriz. Nitekim Gılgamış ya da Kitab-ı Mukaddes’te ve Kur’an’da da geçen öykülerin çoğu klasik öyküdür.

Roma İmparatorluğu’ndan sonra ne oldu? İnsanlar öykü anlatmaktan vaz mı geçtiler? Elbette hayır, hiç öyle şey olur mu? İnsanlar yaşamaktan vaz geçmemişse öykü anlatmaktan ve dinlemekten de vazgeçmezler, telaşa gerek yok. Roma İmparatorluğu’ndan sonra Batı anlatı geleneğinin hristiyanlıkla birlikte ilerlediğini görüyoruz. Milattan sonra 1000 ile 1400 yılları arasında da İslam Dünyası’nda, anlatı geleneğinde bir yükseliş görüyoruz. Bu dönemin belli başlı şair ve yazarları şunlar;

Firdevsi (940-1020)
Ibn Tufeyl (1105-1185)
Attar (1145-1220)
Arabi (1165-1240)
Rumi (1207-1273)
Yunus Emre (1238-1321)
Şirazi (1315-1390)

Derken yazılı anlatı kültüründe zenginlik belki Endülüs’ün de etkisiyle tekrar Batı dünyasına geçiyor. 

Pek çokları için tarihteki ilk roman Cervantes’in Don Quijote’u ya da Daniel Defoe’nun  Robinson Crusoe’su olsa da, bu iki romandan neredeyse 7 yüzyıl önce, Murasaki Shikibu tarafından yazılan Genji’nin Hikayesi isimli 1300 sayfalık destansı eser bilinen ilk romandır. Bu arada bilinen bu ilk romanı yazan Murasaki Shikibu (MS 978 – MS 1014) tıpkı Akkad kralı Büyük Sargon’un kızı Enheduanna gibi bir kadındı. Kadınların anlatı sanatına yaptıkları devrim niteliğindeki bu katkıları vurgulamamak yanlış olur. 

Anlatı sanatında bayrak Don Quijote ile -tabii matbaanın icadının katkısıyla- hem nicelik hem de nitelik bağlamında batı dünyasına geçti diyebiliriz. Rönesans adı verilen dönem (yaklaşık 1300 – 1600) Batı dünyasında 1500’lü yıllardan sonra, her alanda olduğu gibi kültür ve sanat alanında da hristiyanlığın alanı daraldı. Hristiyanlığın alanı daralırken, pagan Yunan ve Roma kültürlerinin alanı genişledi, Batı’da yazarlar, entelektüeller antik Yunan ve Roma’yı artık tanımlayıcı bir değerler bütünü olarak görmeye başladı. Rönesans sanatlarında paganlık ve hristiyanlık iç içedir. Örneğin meleklerin beyaz kanatları bu iç içeliği en iyi gösteren örneklerden bir tanesi.

Hristiyanlık, paganizm ya da genel olarak büyük büyük Batı vesaire gibi kelimeleri, kavramları kullanmaya başlarsak işler basitleşmekten ziyade çetrefilli bir hal alıyor. Bu yüzden biz alanımızdan çok çıkmadan şöyle ifade edelim; Anlatı sanatının etik ile birlikteliği sona ermedi ama hristiyan etiği ile arasındaki bağ zayıfladı. Çünkü uzunca bir süredir etik deyince, Thomas Aquinas’ın başı çektiği hristiyan etikçileri ve öğretileri akla geliyordu. Rönesans’ın sonlarına doğru Kopernik’in bilimsel devrimi sonucunda dünyanın evrenin merkezinde olmadığı kabul edildi, öte yanda uzun ve kanlı mücadeleler sonucunda protestanlık doğdu. Vatikan ve meşhur engizisyon; kralları ve halkı bezdirmişti. Bütün bunlar olurken anlatı sanatı da daha hristiyan etiğinden bağımsız, daha dünyevi konulara da eğilmeye başladı. Shakespeare böyle bir dünyada doğdu ve eserlerini yazdı.

Rasyonel devrim gerçekleşmişti. Aydınlanma Çağı adı verilen dönem bilginin ve sanatın kaynağını ilahi olmaktan çıkması demekti. Aydınlanma Çağı aydınına göre insan yeryüzünde yalnızdı, sahibi -yani insandan yüce bir otorite- yoktu. Tanrısal otorite; devlet yönetiminden ve bilgiye ait evrenden uzaklaştırıldı. Bu durum sanatı da derinden etkiledi tabii. Dönemin avrupalı sanatçıları tarihsel bağlamda hristiyanlığı aradan çıkararak -yani bir tür by-pass ameliyatıyla- Antik Yunan’a yöneldi. Ünlü ingiliz şair Byron o zamanlar Osmanlı toprağı olan Yunanistan’ı karış karış gezdi. Çünkü O “muhteşem medeniyetin” yaşadığı toprakları dünya gözüyle görmek en büyük tutkusuydu. İşte rönesansla başlayıp da yaklaşık olarak 1850’ye kadar uzanan bu döneme, bu sanat dönemine, yeni-klasik anlamında Neo-Klasik dönem adı verilir. Sadece anlatı sanatı değil, resim, heykel, müzik, bütün Avrupa sanatı bir şekilde Helen ve Roma sanatı ile bağlantı kurdu bu dönemde.

Mimesis, Avrupalı sanatçı tarafından yeniden keşfedildi. Müzikte, resimde, sanatta bir mükemmellik, kusursuzluk tutkusu aldı başını gitti. Fakat bu mükemmeli yaratabilme arzusu da uzun süre hayatta kalamadı.  Örneğin Mozart’ın meşhur Figaro’nun Düğünü adlı operası son derece dünyevi bir konuyu anlatır. İçinde tanrıların ya da soyluların olmadığı, büyük büyük lafların konuşulmadığı, onun yerine gündelik hayatın, küçük ama ince duyguların yer aldığı bir öyküsü vardır. 

Ondokuzuncu yüzyıl ise klasik ya da neo-klasik için peşi sıra gelen yenilgilerle doludur. Fotoğraf diye bir şey çıktı, doğayı, belki bir kadını, kusursuz ve mükemmel resmedebilen bir ressamdan daha kusursuz tasvir edebiliyordu. Doğayı mümkün olan en kusursuz haliyle kopyalamak anlamına gelen mimesis masaya yatırılmaya başlandı. Sanatçılar müzikte, edebiyatta, tiyatroda, resimde; klasik sanat prensipleri yüzünden, üstlendikleri “kopyacı” rolüne burun kıvırmaya başladılar. İşte modern sanat bu şekilde doğdu.

Modern sanatla birlikte işler sarpa sardı. Çok sayıda akım, çok sayıda görüş, bitmek bilmeyen tartışmalar çıktı. Sonraları konuya Marksizm dahil oldu. Marksist sanat dahil, modern sanat akımlarının hangi savunucusunu dinleseniz, Nasreddin Hoca misali “sen de haklısın” diyorsunuz.

İsterseniz bir sonraki videoda modern sanata ve mimesis kavramına biraz daha eğilelim. Yazarlık sanatı ve öykülerin sanattaki bu değişimlerden nasıl etkilendiğini tartışalım.

Dünyada kaç çeşit öykü vardır dersiniz? 

Hani biz “zengin kız – fakir oğlan” hikayesi ya da “seri katil – polis filmi”, “Yarışma-rekabet filmi” falan deriz ya… kaç çeşit öykü olabilir böyle?

Öyküleri bu şekilde tasnif ederek mümkün olan öykü tiplerini belirleme gayreti, bildiğimiz kadarıyla 16. Yüzyıla kadar gidiyor ama, en bilineni yirminci yüzyılın başında Georges Polti’nin “36 dramatik durum” isimli çalışması. Polti ulaşabildiği sayıda masalı, klasik ve modern öyküyü inceleyip bir sınıflandırma yapıyor böyle bir sonuca ulaşıyor. Polti’ye göre dünyada sadece 36 çeşit öykü var. Gördüğümüz bütün filmler, okuduğumuz bütün romanlar, öyküler hep bu 36 öykünün tekrarı. Belki karakterlerin isimleri, yaşları ya da cinsiyetleri değişiyor, mekanlar başkalaşıyor ama öykünün aslı değişmiyor. Ne dersiniz, ilginç değil mi?

Bu 36 çeşit öykü; neler mesela? Hepsini şimdi saymayalım ama örnekler verelim:

1- Yalvarma öyküleri. Bir zalim, bir tür yakarış haline gelen bir güçsüz ve bir de otorite sahibi güçlü biri ama nasıl karar vereceği şüpheli olan kişiyle kurulan öyküler. Hayalimizde hemen bir şeyler canlandırdı değil mi?

2- Kurtuluş, azad oluş öyküleri. Bir talihsiz, bir tehdit eden, bir de kurtarıcı karakter içeren öyküler.

3- İşlenen bir suçun suçlusunun, intikam duygusuyla takip edildiği öyküler. Bir suçlu ve bir de intikam almak isteyen kişiyle oluşturulur…

Liste böyle devam ediyor, ama ben size dünyada 36 çeşit değil de aslında sadece bir öykü olduğunu söylesem, ne dersiniz? 

Bunu konuşmadan önce isterseniz bir gezginle tanışalım:

Normal şartlarda burada viking falan demeyip bizim Ahmed İbn Fadlan’ın bu adamı bir güzel marizlemesi gerekiyordu ama o zaman film olmazdı. Ayrıca hızı ve çevikliğiyle meşhur bir arap atını ilk defa görüp de “savaşa köpek getirmiş” falan diyen kaba saba adama ne demeli? Filmin sonunu söylemek gibi olmasın ama o arap atı neler yapabildiğini hepsine gösterecek, inanıyorum buna. Ve ayrıca gerçek bir olgunlaşma öyküsünün nasıl olması gerektiğine dair çerçeveletilecek bir söz: “yerin kapılmadan ölümle tanış”

İçlerinden biri bizim Ahmed İbn Fadlan olan 13 savaşçı, -bu arada Ahmed İbn Fadlan, 10. Yüzyılda yaşamış gerçek bir insan, gerçek bir gezgin- bir iskandinav köyüne musallat olan garip ve korkunç bir yaratığı öldürmek üzere bir araya geliyorlar. Filmin adı 13.savaşçı. Az önce, aslında bir tane öykü var demiştim ya, bu filmin öyküsü işte o öykünün, ünlü amerikalı yazar Michael Crichton tarafından yorumlanmış hali. Michael Crichton bilinen en evrensel öykülerden birini, 10.yüzyıl gezgini Ahmed İbn Fadlan’ın hikayesiyle birleştirdiği nefis bir yorumla karşımıza çıkıyor. Buraya da geri döneceğiz.

Nedir bu tek öykü? Anlatayım;

Mutlu, mesut, çiftçilikle uğraşan insanların yaşadığı, neredeyse hiçbir şeyin değişmediği bir köy hayal edin. Her gün bir önceki günün aynısı. Ne bir skandal, ne kavga gürültü, ne de bir felaket olarak adlandırabileceğimiz bir doğa olayı olmuyor. Sabah tarlaya, bahçeye git, akşam yorgun argın eve dön. Yat uyu, bilin bakalım yarın ne olacak? Aynısı. Kadınlar, erkekler, aileler, çocuklar her şey aynı rutinlik içinde günlerin haftaların ayların birbirini kovaladığı bir köy. Ne bir olay var ne de kendisini bir olayın ortasında bulan bir insan var. Bu insanlar mutlu mu yani şimdi? İşte bu denli sıkıcı bir köyde, insanların sıkıntıdan patladığı bir gün… Yakınlardaki bir dağdaki mağarada, yuvasında bin yıldır uyumakta olan ejderha uyanıveriyor. 

Ejderha uyanır uyanmaz bütün ejderhaların hep yaptığı gibi ağzından alevler saçarak yakınlarda bir köy var mı, “kebap yapabileceğim mutlu mesut ve tombul köylüler var mı” diye aranmaya başlıyor. Sürpriz! Tam da böyle bir köy olduğunu öğrenince bizim ejderha başlıyor köyü ve köylüleri ısıtmaya. 

Rutin ve tekdüze hayatlarının böyle ısınması köylüleri hoşnut etmiyor tabii… “Neden biz tanrım!” diye vaveyla etmeye başlıyorlar. Oysa bilmiyorlar ki rutin ve tekdüze bir hayat yaşadıkları sürece olgunlaşmaları mümkün değil. Bilmiyorlar ki insanı olgunlaştıran, yani gerçek bir insan yapan, yani varoluşsal bütün potansiyellerini kullanabilecek hale gelmesini sağlayan şey, karşısına çıkan engellerle, dertlerle belki de travmalarla savaşmaktır. Çabalamaktır. Ter dökmektir. Gerekirse bedel ödemektir. Konfor dolu ve bütün tehditlerden uzak tekdüze bir dünya, insana hiçbir şey kazandıramaz.

O ejderha eğer hiç uyanmasaydı, belki de obur ve bencil bir çiftçi olarak yaşayıp ölecek olan genç bir insan “ben bu ejderhayı öldürürüm” diyor ve yola çıkıyor. Yola çıkarken ejderhayı öldürmek için kendince gerekli gördüğü, işine yarayacağını düşündüğü bütün silahları kuşanıyor. Binbir güçlükle karşılaşıyor tabii yolda. Belki yolda kendine bir arkadaş ediniyor ve yine belki yolda daha önce varlığından bile haberdar olmadığı acayip yaratıklarla, cinlerle, perilerle karşılaşıyor. Belki hiç bilmediği şeyler öğreniyor belki de o güne kadar doğru bildiği bazı şeylerin doğru olmadığını öğreniyor. Hem içine doğru hem de dış dünyada hiç ummadığı deneyimler yaşıyor. Ve nihayet ejderhanın mağarasına geliyor. Ejderha aleviyle kavrulmadan, ejderhayı öldürmenin bir yolunu aramaya başlıyor. Ama bilmediği bir şey var. Hatta belki bilmediği çok fazla şey olduğunu öğreniyor. Ejderhanın dışarıdan göründüğü gibi devasa pulları olan, ağzından alevler saçan bir canavardan ibaret olmadığını öğreniyor. Kesin olan bir şey var: Ejderha ile yüzleşmek kahramanımıza iyi gelmiyor. Çünkü bu yüzleşme bir şekilde mutlaka kendi içinde bir şeylerin değişmesine bir şeylerin ölmesine neden oluyor. Bu sayede bir daha artık o eski insan olma ihtimali kalmıyor. Ejderha ile kapışmak demek bir anlamda ölmek demek. O eski çiftçinin ölmesi ve yerine o güne dek kimsenin tanımadığı bir kahramanın doğması demek. Çünkü o çiftçi çocuk ölmezse ejderha da ölmeyecek. İşte sonra ejderha için ana kucağı olan bu mekanda, kör kuyuların en karanlık olduğu yerde bir tür ölümsüzlük iksiri buluyor kahramanımız. O iksiri içerek yeni bir insan oluyor ve her hikayede olmasa da çoğu hikayede zafer kazanmış, ama kazandığı zafer yüzünden başkalaşmış, dönüşmüş, olgunlaşmış, hem eksilmiş hem de çoğalmış olarak köyüne, o rutin cennetine geri dönüyor. Kahramanın gözünde her şeyin anlamı ve değeri altüst olduğu için artık köyün bir daha o eski köy olması da mümkün değil. Ve kolları sıvıyor, -ejderhanın ininde bulduğu o iksir neyse eğer- o iksir sayesinde köyün yeni rutinini kuruyor. Yepyeni bir dünya bu sayede kuruluyor. 

İşte size bahsettiğim tek öykü budur. Bütün öyküler, bir şekilde, anlattığım bu öykü gibi yorumlanabilir. Bir öykünün ihtiyacı olan her şey burada mevcut. Nedir bunlar?

1- Tekdüze bir dünya
2- Olayları başlatan tetikleyici bir olay
3- Bir kahraman
4- Kahramanı bekleyen bolca iç ve dış çatışma. Tercihler ve bedelleri.
5- Kahraman için bilinçlenme
6- Kahramanın taraflardan biri olduğu bir hesaplaşma
7- Ölüm (muhtemelen mecazi) ve yeniden diriliş
8- Yeni tekdüze dünyanın kuruluşu

Ortaokul kompozisyon derslerinden hatırladığımız giriş-gelişme-sonuç da burada görülebilir:

1-2-3 GİRİŞ
4-5-6-7 GELİŞME
8 SONUÇ

Michael Crichton’un yazdığı Eaters of the Dead (türkçesi Ölü Yiyiciler) isimli roman, film haliyle de 13. Savaşçı; Ahmed İbn Fadlan’ın Viking ülkesine yaptığı gezi hakkında bilinenlerle, kuzey avrupa ülkelerinde rastlanan Beowulf adlı halk öyküsünü yaratıcı bir şekilde buluşturan bir öykü. Ejderha var mı, var. Kahraman var mı, var. Tekdüzeliği bozulan bir köy var mı, var. Öykü için gereken her şey var.

Bir öykü her zaman böyle fantastik bir dünyada geçecek diye bir kural tabii kiyok. Yani mesela ejderha her zaman sözlükteki anlamıyla bir ejderha olmak zorunda değil. Kahramanın hem dışında hem de içinde yaşayabilir. Mesela bazen dış ejderha, şampiyon bir boksör olur ama ondan daha güçlüsü içindeki var olma tutkusudur. Bazen bütün hukuk sistemini avucunda tutan ve derdi kazanmaktan başka bir şey olmayan bir avukatlar ordusu, dev bir hukuk firması olur. Bazen kahramanın boynundan aşağısının felçli olmasıdır dış ejderha. Ya da bazen bir baltaya sap olamamaktır. Söz gelimi Othello’nun dışındaki ejderha Iago, içindeki ejderha ise güvensizlik ve kıskançlıktı. Belki de gururuydu. Kahraman her zaman ejderhayı öldüremez. Tragedya böyle doğar. Bazen dıştaki ejderha, içteki ejderhanın yanında kedi yavrusu gibi masum kalır. Öte yandan bu “tek öykü” gözünüze fazlaca maskülen bir şeymiş gibi görünmesin. Ejderha kılıktan kılığa girebildiği gibi kahraman da herhangi bir kimlikte, cinsiyette ya da yaşta olabilir, yeter ki yazar ne anlatmak istediğini biliyor olsun.

Öykülerdeki ejderhalar bir yana yaşadığımız hayatlarımızdaki ejderhaları görebiliyor muyuz? Görüyor ve tanıyorsak savaşmaya gücümüz, inancımız var mı? Mesela küçücük bir yalan ya da doğru bildiğimiz şeylere karşı küçük bir yalpalama bile bizi kendi ejderhamıza yem ediyor olabilir mi?. İnsan çoğu zaman neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilir. İnsanın asıl sorunu aslında bilmemek değildir. Ama insan ejderhasıyla pazarlık yapabileceğini zanneder. Oysa ejderhanın asıl gücü, en yiğit kahramanı bile dönüştürebilmesidir. Ve bu dönüşüm öyle pat diye bir anda gerçekleşmez. Her şey adım adım olur. Sözgelimi küçücük bir taviz bir başka tavizi doğurur ve böylece her şey çorap söküğü gibi gelir. 

Hop! İşte ejderha kazandı. Sıradaki kahraman adayı gelsin! 

Kimse sabah uyandığında “bugün insanlara ne kötülük yapsam acaba” diye düşünmez. Kötülük yapan kötü insanlar, bir zamanlar kendi rutin ve mutlu köylerinde yaşayan o çiftçilerden biriydi. Kahraman ejderhayı öldürmek için ejderhanın mağaradaki yuvasına geldiğinde önünde sadece iki seçenek vardır; ölmek ve yeni bir insan, bir kahraman olarak doğmak ya da uzlaşmak ve bilerek ya da bilmeyerek saf değiştirmek.

Sizce şu an o tek öykü hakkında mı konuşuyorum, yoksa hayat hakkında mı? Şu an anlatı ve öykü sanatı üzerine size Joseph Campbell, Vladimir Propp gibi yapısalcıların, folkloristlerin çalışmalarını mı anlatıyorum? Konumuz hayat mı yoksa anlatı mı?

Bilmem. Siz söyleyin.